Leestekst UED 26 september 2021
VORM en INHOUD
Geliefden van God CREATOR, wees allen welkom in de viering van onze Universele Eredienst. Graag wil ik beginnen, met het aanhalen van woorden van onze soefi-leraar Hazrat Inayat Khan, die destijds zei: “Ik ben niet gekomen, om u te bekeren, maar om u te laten zien wat ik zie. Neem daarom van mijn woorden, wat u goeddunkt en vergeet de rest”.
Wij mogen vanmorgen weer horen van een Universele Blijde Boodschap, zoals die al in alle tijden door profeten, zieners en leraren is gebracht. Die Boodschap is altijd in de kern dezelfde Boodschap geweest. In onze tijd, in onze cultuur, mag die Blijde Boodschap luiden: God CREATOR is liefde, en de rest is commentaar. (bis)
Direct verbonden met deze Universele Blijde Boodschap is een kosmische opdracht, die wij kunnen samenvatten in drie richtlijnen. Dat is ten eerste: houd bovenal van God CREATOR. Ten tweede: heb mededogen; heb mededogen met jezelf, met de wereld, met het universum, met het leven. Ten derde: behandel de ander, zoals jijzelf behandeld zou willen worden.
Op de Blijde Boodschap en kosmische opdracht berust spiritualiteit. En spiritualiteit staat voor: de relatie van God CREATOR met de mens. Zo is mijn spiritualiteit mijn persoonlijke relatie met God CREATOR, en is uw spiritualiteit uw persoonlijke relatie met God CREATOR.
Godsdienst en religie zijn een organisatie. Dat is een manier waarop wij spiritualiteit vorm kunnen geven.
Je kan zeggen: godsdienst en religie zijn een vorm, en spiritualiteit is de inhoud. Nu zijn vorm en inhoud natuurlijk beide van groot belang, maar ten diepste gaat het om de inhoud, dus om spiritualiteit.
En het ideaal nu van spiritualiteit, dus het ideaal van die relatie van God CREATOR met de mens, vinden we terug in de Unio Mystica. De Unio Mystica is een ervaringsgebied van bewustzijn, het is de eenheidsbeleving van de mens met God CREATOR, het is een totale overgave. En die totale overgave brengt ons vrede, vrede in ons spirituele hart. Een vrede die alle begrip te boven gaat.
Hazrat Inayat Khan heeft ons een rijkdom aan leringen nagelaten. Vaak betrof het heel basale onderwerpen, waar we over kunnen nadenken en waarover we met elkaar van gedachten kunnen wisselen.
Vanmorgen wil ik met u nadenken over “VORM en INHOUD” en wat Moershid daarover heeft gezegd.
In een van zijn papers zegt Hazrat Inayat Khan het volgende:
Wanneer de mens in zijn gedachten is afgescheiden van God, dan is zijn geloof van géén nut en is zijn godsdienst, zijn religie, van weinig nut. Want God en de mens zijn als twee einden van één lijnstuk. Als iemand in God gelooft, maar God beschouwt als een apart wezen, waarvan de mens is afgescheiden, dan maakt hij zichzelf tot een banneling, een banneling die verbannen is uit het koninkrijk van God. Die mens houdt vast aan een vorm van God, die hij zichzelf heeft gemaakt en hij heeft geen deel aan de inhoud van zijn Godsbeeld. Dat wil zeggen: hij heeft geen deel aan zijn persoonlijke relatie met God. Met andere woorden: hij is wel godsdienstig, wel religieus, maar hij heeft geen deel aan spiritualiteit.
Moershid zegt dan: hoe goed en deugdzaam die mens ook geweest moge zijn in zijn leven, hoe godsdienstig en religieus ook, hij heeft het doel van zijn leven niet bereikt. Die mens heeft het doel van zijn leven niet bereikt, zei Moershid.
- Het doel van ons leven is dus spiritualiteit, dat is relatie met God.
- Het doel van mijn leven is dus mijn persoonlijke relatie met God.
- En het doel van uw leven is dus uw persoonlijke relatie met God.
Moershid zegt verder het volgende over onze relatie met God: Er zijn mensen die denken dat God alleen maar binnen in hen is. Zij denken net zo beperkt als die mensen, die denken dat God alleen maar buiten hen is. Maar in werkelijkheid is God zowel binnen als buiten ons.
Voor ons mensen is het noodzakelijk te beginnen met te geloven in die God, die buiten ons is. In onze jeugd, immers, hebben we eerst moeten leren wat buiten ons is. Zo leerden we bijvoorbeeld wat een oog is, door éérst de ogen van anderen te zien, die buiten ons zijn.
We kunnen natuurlijk onze eigen ogen ook wel zien, maar dan hebben we een spiegel nodig, maar ook dat is buiten ons.
We moeten eerst leren ons eigen oog te herkennen. Alles wat we ín ons zelf herkennen, moeten we altijd eerst uitwendig leren kennen.
En Moershid zegt dan: Zelfs om God te leren zien, moeten we eerst beginnen met God buiten ons te zien. Bijvoorbeeld: als schepper, of rechter, of raadgever, of vriend. Maar als we God beter leren kennen, is de volgende stap dat we God, die we eerst alleen buiten ons hebben gezien, nu ook ín ons gaan zien. En dat maakt onze relatie met God compleet en dat is spiritualiteit.
Als we God alleen maar buiten ons gezien hebben zijn we zijn aanbidders, dan blijven we afgescheiden van Hem en is er geen spiritualiteit, dan is er geen persoonlijke relatie met God. Moershid leert ons dus, dat het doel van ons leven is: een persoonlijke relatie met God op te bouwen.
Mensen kennen heel veel verschillende vormen van godsdiensten en religies. De een gaat naar een kerk, de ander naar een moskee, of een synagoge, of een tempel. En de diensten en ook de opgevoerde rituelen zijn overal verschillend. Iedereen doet wat hem of haar goeddunkt en daar is niets mis mee, want de vormen zijn een kwestie van temperament en van aanleg, en hangt ook af van de cultuur en van het geloof dat van de voorouders is geërfd.
Sommigen hebben in hun bedehuis verschillende vormen en ceremoniën die hen helpen een gevoel van verheffing te ondergaan, anderen hebben juist een eenvoudige eredienst.
Tot de een spreekt de ene vorm aan, tot een ander een andere vorm. Er bestaan heel veel verschillen en die zullen er altijd wel blijven bestaan. Maar in het Universeel Soefisme gaat het ten diepste om de inhoud: om spiritualiteit, om de persoonlijke relatie met God. Je kan dus zeggen: God woont in het spirituele hart van de mens.
Nu meer over vorm en inhoud
Vorm en inhoud zijn twee aspecten, die beide van belang zijn, maar de waarde, die we aan een vorm en aan een inhoud toekennen zal in de loop van de tijd veranderen. Neem het volgende voorbeeld:
Ruim tweeduizend jaar geleden verging er een schip in de Middellandse zee. Dat schip was geladen met gewone aarden kruiken die gevuld waren met kostbare wijn. Het ging destijds om de wijn, die was kostbaar, de vaten waren niets speciaals. Nu ruim twee duizend jaar later wordt het wrak van dat schip gevonden en opgetakeld. De geleerden zijn dolblij met deze vondst, want wat vinden ze: ze vinden kostbare aarden kruiken.
De wijn waar het vroeger om ging is niet meer te drinken, die is waardeloos geworden en de vaten, die destijds gewoon en van weinig waarde waren, die zijn nu zeldzaam geworden en dus heel kostbaar.
Dit leert ons, dat we de waarde die we aan de vorm of aan de inhoud geven, in de loop van de tijd totaal kan veranderen.
Zo is het ook met de waarde die we aan de vorm en aan de inhoud van religie toekennen. De oorspronkelijke vorm, de manier waarop we religie beleefden, dus de uiterlijke kenmerken van religie die we herkennen in
“zó zijn onze manieren”, die kán totaal veranderen als we ons richten op de inhoud van religie. We zijn dan niet meer zo gebonden aan regels, aan dogma’s, aan bindende voorschriften. We gaan dan dus meer op zoek naar de inhoud, we gaan op zoek naar spiritualiteit.
En dat is iets wat je momenteel ook in onze westerse cultuur goed kan herkennen: de kerken lopen leeg, er komen geen jonge mensen bij, want de mensen herkennen zich niet meer in de oude regels, in de dogma’s en de bindende voorschriften.
Maar óók zien we mondiaal een spirituele revival opkomen! In onze cultuur komen overal kleine groepjes mensen, die op zoek zijn naar de inhoud van hun religie, die op zoek zijn naar spiritualiteit, die op zoek zijn naar een persoonlijke relatie met God.
Moershid heeft ons dat destijds al voorgehouden, hij zei immers: het doel van ons leven is een persoonlijke relatie met God op te bouwen, het doel van ons leven is spiritualiteit.
Nu is het helemaal niet gemakkelijk oude vormen te relativeren en op zoek te gaan naar een diepere inhoud, naar de kern van de Universele Blijde Boodschap. Oude vormen zijn vaak vertrouwd, geruststellend. Maar ook zijn ze vaak verworden tot verstarde ideeën, tot gewoonten, tot de opvatting: zó zijn onze manieren en die zijn goed en als je het anders doet is het fout.
In de Vadan zegt Moershid in één van de Tala’s daar het volgende over:
Verstarde ideeën.
Je kan een woestijn vruchtbaar maken,
je kan land winnen uit zee,
je kan zelfs de hel tot een hemel maken,
maar iemand met verstarde ideeën kan je niet meer veranderen. (bis)
Maar nu komt de vraag op: Hoe doen we dat dan, een persoonlijke relatie opbouwen met God.
Moershid heeft ook daarover veel gezegd en zijn advies is heel eenvoudig: ga in gesprek, ga in gesprek met God, communiceer met God.
Moershid adviseert ons dus: begin eerst met God buiten je, ga dan in gesprek met die God en communiceer dan met jouw God. Maar daar moet je niet te moeilijk over doen, God heeft ons allemaal verschillend gemaakt en de een zal het dus ánders doen dan een ander. Een bekend troostend woord in dit verband is: er is niet slechts één weg naar de Ene, nee er zijn net zoveel wegen naar de Ene als er zielen zijn.
Communiceer dus met God CREATOR. Je kan bijvoorbeeld gewoon in gesprek gaan, je kan muziek maken, je kan op jouw manier bidden, je kan God CREATOR prijzen. In de Bijbel staat daarover een prachtige tekst, in de Spreuken. Vrij vertaald staat daar:
“Betrek je God CREATOR bij alles wat je doet, dat zal je inzicht geven.“
Bij de ingang van Murad Hassil in Katwijk is een prachtige zin geschreven. Daar staat: “Our souls are blessed with the impression of the Glory of God, whenever we praise Him.”
Vrij geïnterpreteerd staat daar: “altijd als wij God prijzen worden wij gezegend, het prijzen van God maakt ons gelukkig, doordat onze ziel doordrenkt wordt met de glorie van God.”
Besef wel, dat het niet zó is, dat God onze lofprijzing nodig heeft, nee het is andersom: lofprijzing brengt de mens dichter bij God.
Door het prijzen van God CREATOR wordt onze ziel vervuld van die vrede die alle begrip te boven gaat. Zelfs het stamelen van de naam van God CREATOR is een zegening, die onze ziel blij en gelukkig kan maken.
Spiritualiteit zie ik dus als de persoonlijke relatie tussen God en de mens. En laat je alsjeblieft door niemand wijsmaken dat jouw relatie niet goed zou zijn, dat jouw manier van omgaan met God CREATOR anders zou moeten zijn.
Moershid heeft ons geleerd dat Universeel Soefisme geen nieuwe godsdienst is. Universeel Soefisme staat open voor alle godsdiensten, heeft respect voor alle godsdiensten en voor ieders religieuze opvatting.
Ik moet er dus op verdacht zijn, dat ik niet sectarisch ga denken, dat ik niet ga denken, dat als een ander niet op mijn manier met de Ene communiceert, dat dat niet goed zou zijn. Ik zou denken: laat dat oordeel maar aan God CREATOR over. Het is niet zo dat mijn manier de enig juiste manier is om met God in gesprek te gaan, om met de Ene te communiceren. Misschien is mijn manier wel de beste manier voor mij, op dit moment in mijn leven, maar mijn manier is niet noodzakelijk ook de beste manier voor een ander.
Universeel Soefisme biedt ruimte aan iedereen, die het horen wil, om op eigen eigenwijze wijze spiritualiteit te leven.
Universeel Soefisme wil tolerant zijn ten opzichte van andere godsdiensten en religies, maar die tolerantie heeft natuurlijk wel een grens.
Naar mijn mening ligt die grens daar, waar geweld gebruikt wordt: geweld in woorden, in lichaamstaal, in handelingen. Geweld moeten we niet tolereren.
Er is een prachtige spreuk in de bijbel, die ik als volgt lees:
zoek spiritualiteit en je zal die vinden,
klop aan de tempel van spiritualiteit en je zal worden opengedaan, bid en je zal spiritualiteit ervaren.
Spiritualiteit, de relatie van God CREATOR met de mens. Dat betekent onder meer dat de Ene bestaat en voor mij zijn de verschijnselen van het bestaan van de Ene onweerlegbaar.
Kijk maar naar de schepping, naar de natuur, naar het leven, en herken een begin, een structuur, een planmatige opbouw op alle niveaus.
Dat kan onmogelijk toeval zijn, daar is een plannenmaker voor nodig, een plannenmaker, die ik God CREATOR noem. God CREATOR, de Ene, die ik overigens niet begrijp.
Maar wat zegt dat, dat ik het niet begrijp? Ik begrijp immers zoveel niet. Wat ik wél begrijp is dat God CREATOR overal is, ook ín de mens. God CREATOR is in zijn Boodschap, in zijn boodschappers, in alle eeuwen, in alle tijden. De Ene is realiteit, de Ene is de Schepper. God is alles wat ooit was, alles wat is en alles wat ooit komen gaat.
En in mijn beleving is de bedoeling van ons leven dus:
God te zoeken, God te leren kennen en God te leven.
Teresa van Avila heeft dat, al eeuwen geleden, prachtig onder woorden gebracht. Zij schreef:
‘God heeft als lichaam op aarde, jouw lichaam;
als handen, jouw handen;
als voeten, jouw voeten;
als stem, jouw stem.
Door jouw voeten gaat God rond om goed te doen,
door jouw muziek laat God zijn stem horen,
en door jouw handen zegent God de mensen’.
Vrienden, ik ga afsluiten. Hazrat Inayat Khan heeft ons geleerd: Het doel van jouw leven is een persoonlijke relatie met de Ene, met God CREATOR, op te bouwen.
Daarin zijn godsdienst en religie ons behulpzaam. Godsdienst en religie zijn een organisatie, zijn een manier waarop wij het doel van ons leven vorm geven. En ten diepste is het doel van ons leven: spiritualiteit.
Gebed KHATUM
O Gij, die de volmaaktheid zijt van Liefde, Harmonie en Schoonheid,
Heer van hemel en aarde,
open ons hart opdat wij uw stem mogen horen,
die voortdurend van binnenuit komt.
Ontsluit ons uw goddelijk licht dat in onze ziel is verborgen,
opdat wij het leven beter mogen kennen en begrijpen.
Allergenadigst en barmhartig God,
schenk ons uw grote goedheid,
leer ons uw liefdevol vergeven,
hef ons op boven alle onderscheid en verschil dat mensen verdeelt.
Schenk ons de vrede van uw goddelijke Geest
en verenig ons allen in uw volmaakte Wezen.
Amen.
ZEGEN
Moge de zegen van de Ene op ons rusten,
moge die vrede die alle begrip te boven gaat wonen in ons hart
en moge de tegenwoordigheid van de Schepper ons inzicht geven.